Levenslessen van een boef

Voor de komende weken heb ik een leuke challenge voor je. ‘Bedenk eens een impopulaire stelling over een gevoelig thema en gooi die er eens lekker in op het eerstkomende verjaardagsfeestje. Maar voordat je dat doet;  Bedenk eerst een legitieme reden om het volledig eens te zijn met die stelling. Ik geef even een voorbeeld. Stel je roept op een gezellig politiek correct feestje: “Ik heb echt een hekel aan buitenlanders! ” Maar je hebt daar als legitieme reden bij bedacht: Je woont in een historische binnenstad en je wordt er gek van dat er elke nacht dronken Britse, Australische, Duitse en andere toeristen door je mooi aangelegde voortuintje struinen. Die legitieme reden zeg je er  uiteraard niet meteen bij. Wacht eerst eens af wat de reacties zijn op je stelling. Het zou maar zo kunnen zijn dat je als snel bestempeld wordt als racist en vriendelijk doch dringend verzocht wordt ‘het wat rustiger aan te doen’ of mensen zullen zich wellicht direct en hardop afvragen wat jij als PVV-er doet op hun leuke GroenLinks feestje. Mensen zullen je snel beoordelen en als het tegenzit ook snel veroordelen.

En dat is superjammer, want een snel oordeel staat een mooie relatie in de weg en (nu we het toch over feestjes hebben) veroorzaakt een feest van gemiste kansen. Als mensen in plaats van oordelen werkelijk geïnteresseerd zouden zijn in wat jij te vertellen hebben zouden er vragen gesteld worden. Bijvoorbeeld: Joh, wat bedoel je eigenlijk met buitenlanders? En het gevolg daarvan is dat we er misschien wel achter komen dat die ander eigenlijk zo gek nog niet is. En misschien zelfs samen op zoek kunnen gaan naar oplossingen.

Een ander voorbeeld: Ik geef regelmatig jongeren les over seks, relaties en onbedoelde zwangerschap. Vooral als het gaat om keuzes rondom wel of geen abortus kunnen er nogal eens wat meningsverschillen ontstaan in de klassen waar ik kom. En soms worden dat heftige discussies. Onlangs zei een meisje voor de les al tegen mij dat ze niet zeker wist of ze de hele les wel kon volgen omdat ‘het onderwerp te dichtbij kwam’ voor haar. Op dat moment weet ik dat zij een verhaal heeft, ik weet alleen nog niet welk verhaal. Uit ervaring weet ik ook dat het een enorme impact op de klas kan hebben dat een persoonlijk verhaal gedeeld wordt. Veel meer dan wat ik zelf kan doen. Het is daarom zaak om alles wat ik zeg volledig te ontdoen van een oordeel. Dat probeer ik normaal gesproken al in de les, maar nu let ik daar extra op. Ook in de vraagstelling naar de klas wil ik zodanig sturen dat leerlingen wel hun mening geven maar niet veroordelend zijn. En inderdaad na enige tijd komt het meisje toch zelf met haar verhaal en ze weet als geen ander te verwoorden hoe ongelooflijk moeilijk het was om een keuze te maken tussen het uitdragen of afbreken van de zwangerschap. Ze had voor dat laatste gekozen.

Dit lukt zeker niet altijd. Het gebeurt ook regelmatig dat iemand meteen al roept dat abortus moord is.  En als anderen instemmend knikken, kom er dan nog maar eens voor uit dat jij die keuze voor een abortus misschien al wel eens hebt gemaakt. Een oordeel zorgt er dus voor dat iemand anders zich rot voelt, maar iemand die een oordeel uitspreekt doet zichzelf ook nog eens enorm te kort. Want welke levenservaring had je op kunnen doen als iemand jou vertelt wat zijn of haar legitieme reden was?

Kortom, een oordeel uitstellen is in de meeste gevallen enorm waardevol. En toch.. Waarom lukt dat zo vaak niet. Als je er op gaat letten hangt er zoveel oordeel in de lucht. Ga maar eens een avondje TV-kijken met twitter ernaast. Maar ook als ik naar mezelf kijk. Hoeveel jongeren die ik heb ontmoet in de klassen waar ik lesgeef, heb ik wel niet totaal verkeerd ingeschat? Hoeveel kansen heb ik niet gemist. Gelukkig heb ik ook prachtige diepe verhalen gehoord en daar ben ik jongeren dankbaar voor!

Oh ja… Er stond nog een titel boven dit artikel. Levenslessen van een boef! Dat zal ik nog even uitleggen. Ken je Romano van der Dussen? Dat is een man die jaren onschuldig vast heeft gezeten in een Spaanse cel. Er is een indringende docu over hem gemaakt waaruit blijkt dat Romano weliswaar onschuldig vast zat, maar tegelijkertijd bepaald geen lieve jongen was. Je kan gerust zeggen dat Romano een boef(je) was. Maar in de film zegt Romano iets over een andere man die veroordeeld is wegens verkrachting en moord. “Het gros van de mensen ziet hem als een monster, maar niemand wordt als een monster geboren, een monster wordt gemaakt.” Romano geeft geen oordeel. En ik denk dat Romano gelijk heeft in dit geval. Er is natuurlijk geen enkele legitieme reden voor moord en verkrachting. Maar…wie weet waar jij allemaal achter komt als je gaat zoeken naar het verhaal achter iemands gedrag.

Veel succes op het eerstkomende verjaardagsfeestje!

Klik hier als je de film over Romano terug wil zien.